Plan Ochrony

Projekt  planu  ochrony Świętokrzyskiego Parku Narodowego i SOO Natura 2000 PLH260002 Łysogóry na lata 2013-2033.  jest wykonywany zgodnie z:

1. Ustawa. o ochronie przyrody z dnia 16 kwietnia 2004 r (Dz.U.z 2009 r. Nr 151, poz.1220 z późn. zm.),
2. Ustawy o udostępnianiu informacji o środowisku i jego ochronie, udziale społeczeństwa w ochronie środowiska oraz ocenach oddziaływania na środowisko z dnia 3 października 2008 roku (Dz.U.2008 Nr 199, poz.1227
3. Rozporządzeniem Ministra Środowiska z dnia 12  maja 2005 roku, w sprawie sporządzania projektu planu ochrony dla parku narodowego, rezerwatu przyrody i parku krajobrazowego, dokonywania zmian w tym planie oraz ochrony zasobów, tworów i składników przyrody (Dz. U. z 2005 r. nr 94, poz. 794)

OPIS OBSZARU

Obszar obejmuje najwyższą część Gór Świętokrzyskich – starych gór uformowanych przez wypiętrzenie kaledońskie, a potem przez orogenezę hercyńską. Osobliwością tego pasma jest obecność podszczytowych rumowisk piaskowców kwarcytowych z okresu kambryjskiego, nazywanych gołoborzami, nieporośniętych przez florę naczyniową. Obszar jest w ponad 95% porośnięty przez lasy, w większości są to lasy jodłowo-bukowe. Mniej liczne są bory sosnowe i mieszane, z udziałem dębu. W niższych położeniach spotyka się grądy, a w miejscach o właściwych warunkach wodnych, bory wilgotne i bagienne a także olsy. Lasy charakteryzują się znacznym stopniem naturalności, czy wręcz pierwotności, choć niektóre fragmenty drzewostanów mają dość znacznie zmieniony skład gatunkowy i zniekształconą strukturę, co jest efektem prowadzonej tu wcześniej gospodarki leśnej lub niewłaściwych sposobów ochrony (w takich przypadkach obserwuje się jednak spontaniczne procesy renaturalizacyjne). Na terenie ostoi znajdują się także małe enklawy łąk i pastwisk oraz siedlisk kserotermicznych a także liczne, w większości drobne, stałe i okresowe cieki wodne.

WARTOŚĆ PRZYRODNICZA I ZNACZENIE
W obszarze stwierdzono obecność 13 typów siedlisk z Załącznika I Dyrektywy Rady 92/43/EWG. Występują tu rzadkie zespoły roślinne, m.in. wyżynny jodłowy bór mieszany – Abietetum polonicum, czy bór mieszany jodłowo-świerkowy Abieti-Piceetum dolnoreglowy świerkowy bór na torfie Bazzanio-Piceetum. Znajdują tu swoją ostoję bogate zbiorowiska mszaków i porostów na gołoborzach oraz występuje jedna z największych ostoi modrzewia polskiego Larix polonica – jednego z nielicznych taksonów drzew objętych w Polsce ścisłą ochroną. Flora roślin naczyniowych jest dość bogato reprezentowana i liczy ok. 700 gat., wśród których jest wiele zagrożonych w skali kraju, rzadkich, lub prawnie chronionych. Stwierdzono tu występowanie ok. 4000 gatunków bezkręgowców (rzeczywista ich liczba jest z pewnością znacznie większa), w tym wiele unikatowych i reliktowych – reliktów późnoplejstoceńskich i wczesnoholoceńskich (np. chrząszcz Orithales serraticornis) oraz reliktów siedliskowych lasów pierwotnych (np. chrząszcze Ceruchus chrysomelinus, Ampedus melanurus, Cucujus cinnaberinus). Znane są także rzadkie gatunki kserotermiczne (np. pająk Atypus muralis). Łącznie w obszarze występuje 18 gatunków ptaków z Załącznika I Dyrektywy Rady 79/409/EWG oraz 11 gatunków kręgowców i 10 gatunków bezkręgowców z Załącznika II Dyrektywy Rady 92/43/EWG. Spośród tych ostatnich dwa gatunki chrząszczy znane są z terenu ostoi na podstawie danych z lat 50. XX wieku (Rosalia alpina, Boros schneideri), jednak ze względu na ich trudną wykrywalność i występowanie w obrębie ostoi odpowiadających im siedlisk (makro- i mikrobiotopów rozwoju), nie jest wykluczone ich aktualne tu występowanie. Gatunki wymienione w p. 3.3. z motywacją D to w większości gatunki objęte w Polsce prawną ochroną. Na terenie ostoi Łysogórskiej wykształciły się dobre populacje Unio crassus szczególnie cenne z uwagi na naturalny charakter. W Łysogórach ustalono występowanie 72 gatunków ślimaków lądowych co stanowi 72% gatunków lądowych występujących w Górach Świętokrzyskich. Do gatunków rzadkich należą Vestia elata, Semilimax cotulai, Chondrula tridens, Cecilioides acicula i Helix lutescens. A także gatunki wskaźnikowe Vallonia eniensi i Cochlicopa nitens. Szczególnie wymagają podkreślenia bogate zespoły ślimaków lądowych występujące na odsłonięciach dolomitów dewońskich w Skarpie Zapusty i w rezerwacie Wąwóz w Skałach. Z uwagi na występującą tendencję dotyczącą zmniejszenia liczebności występujących gatunków powierzchnie węglanowe wymienionych odsłonięć mają znaczenie refugiów malakofauny w Łysogórach. Szczególne znaczenie w ostoi Łysogóry mają stanowiska występowania Unio crassus w rzekach o naturalnym górskim charakterze.

Standardowy formularz danych dla obszarów specjalnej ochrony siedlisk – „Łysogóry”

Informacje ogólne

Różnorodność biologiczna jest bezcennym elementem wspólnego dziedzictwa przyrodniczego region, państwa , Europy i świata. Przyroda nie zna granic, chcąc ją chronić zarówno działania państw jak i działania społeczne winny być zjednoczone. Natura 2000, nazywana także „Europejską Siecią Ekologiczną, to system obszarów chronionych, który w założeniach ma zapewnić zachowanie różnorodności biologicznej Europy poprzez ochronę jej dziedzictwa przyrodniczego, czyli cennych a przy tym zagrożonych gatunków fauny i flory oraz ich siedlisk. Program ten ma na celu także ochronę typowych, wciąż jeszcze powszechnie występujących siedlisk przyrodniczych, charakterystycznych dla danego regionu biogeograficznego oraz realizację idei zrównoważonego rozwoju w skali ponad krajowej.

Natura 2000 chroni najcenniejsze przyrodniczo obszary Europy, państw członkowskich Unii europejskiej. Natura 2000 jest to zbiór obszarów wyznaczonych według jednolitych kryteriów w całej Unii Europejskiej, w sposób zapewniający ochronę siedlisk przyrodniczych i gatunków „ważnych dla Europy”. Za obszary Natura 2000 uznaje się tereny najważniejsze dla zachowania zagrożonych lub bardzo rzadkich gatunków roślin, zwierząt, czy charakterystycznych siedlisk przyrodniczych dla ochrony różnorodności biologicznej. Ważnym elementem nowego systemu ochrony przyrody jest monitoring stanu siedlisk przyrodniczych oraz siedlisk gatunków roślin i zwierząt.

Europejska Sieć Ekologiczna Natura 2000 obejmuje dwa odrębne systemy obszarów chronionych:

specjalne obszary ochrony (SOO) tworzone dla ochrony wybranych siedlisk przyrodniczych oraz siedlisk wybranych gatunków roślin i zwierząt (nazwane potocznie obszarami „siedliskowymi”)
obszary specjalnej ochrony ptaków (OSO) tworzone dla ochrony siedlisk ptaków (tzw. ostoje dzikich ptaków, potocznie nazywane obszarami „ptasimi”),
Specjalny Obszar Ochrony Siedlisk „ŁYSOGÓRY” PLH2600002

Na terenie Świętokrzyskiego Parku Narodowego w ramach formy ochrony Natura 2000 utworzono specjalny obszar ochronny (SOO) siedlisk o nazwie “Łysogóry”, kod obszaru PLH260002

Na obszarze tym stwierdzono 7 rodzajów siedlisk oraz łącznie dotychczas 31 gatunków roślin i zwierząt tzw. „siedlisk i gatunków naturowych” to znaczy takich dla których konieczne jest wyznaczenie obszaru Natura 2000. Obszar jest w około 90% porośnięty lasem, w większości są to lasy jodłowo-bukowe. Występuje tu endemiczny świętokrzyski bór jodłowy – Abietetum polonicum, bogate w rzadkie i cenne gatunki mszaków, porostów i zwierząt gołoborza. Mniej liczne są bory sosnowe i mieszane z udziałem dębu. W niższych położeniach spotyka się grądy, a w miejscach wilgotnych bory wilgotne i bagienne a także olsy. Lasy charakteryzują się znacznym stopniem naturalności, a wręcz pierwotności. Na terenie ostoi znajdują się niewielkie enklawy łąk i pastwisk oraz siedliska kserotermicznych, a także liczne stale i okresowe cieki wodne. Stwierdzono tu ok. 800 gatunków roślin naczyniowych, zagrożonych, rzadkich i chronionych. Fauna bezkręgowców reprezentowana jest przez ponad 4000 stwierdzonych gatunków (prawdopodobnie w rzeczywistości jest ich znacznie więcej). Wiele z nich to unikatowe relikty lasów pierwotnych, tzw. „gatunki puszczańskie”.

Więcej na temat Europejskiej Sieci Natura 2000, dowiedzieć się można na stronach:
www.gov.pl/web/gdos/natura-2001 oficjalna strona Natura 2000 w Polsce
www.ec.europa.eu/environment/nature europejska strona sieci Natura 2000.